Vlierbessen succus

1 sep
3 minuten om te lezen

Het werken met verse planten geeft een bijzondere dimensie aan de kruidengeneeskunde. Waar tincturen meestal worden bereid met gedroogd materiaal, wordt bij een succus het sap van de verse plant gebruikt. Voor de vlierbes (Sambucus nigra) is een succus een prachtige manier om de bijzondere eigenschappen van de bessen te bewaren, vooral als je de verse oogst in de herfst direct wilt verwerken.

In dit artikel nemen we je stap voor stap mee in het maken van een vlierbessen succus op 25% ethanol.

Wat is een succus?

Een succus (Latijn voor sap) is een extract dat wordt bereid door het uitgeperste sap van verse planten te stabiliseren met alcohol. Het doel hiervan is om het bederf tegen te gaan en de werkzame stoffen te fixeren. Voor succi wordt vaak 25–30% ethanol gebruikt: hoog genoeg om microbiële groei te remmen, maar mild genoeg om de smaak en de wateroplosbare bestanddelen van de plant te behouden.

Waarom vlierbessen?

De bessen van de vlier (Sambucus nigra) staan al eeuwen bekend om hun waarde bij het ondersteunen van het immuunsysteem. Ze bevatten onder andere:

Anthocyanen en andere flavonoïden → antioxidatief, antiviraal
Vitamine C en provitamine A
Organische zuren (appelzuur, citroenzuur)
Polysachariden → immuunmodulerend
Vluchtige aromatische stoffen

Een succus behoudt deze verbindingen goed, omdat ze direct uit het verse sap worden vastgelegd.

Benodigdheden

Verse, rijpe vlierbessen (Sambucus nigra)
Sapcentrifuge, slowjuicer of stevige pers
Maatcilinder of weegschaal
96% ethanol
Glazen flesjes (bij voorkeur donker glas)
Labels en datumsticker

Bereiding stap voor stap maken vlierbessen succus

1. Oogst

Pluk alleen volledig rijpe, diepzwarte bessen.
Verwijder stelen en onrijpe (groene of rode) bessen, omdat deze meer cyanogene glycosiden bevatten.

2. Sap persen

Was de bessen kort en laat uitlekken.
Pers de bessen met een slowjuicer, sapcentrifuge of vijzel + doek. Belangrijk is om de zaden in de bessen niet te beschadigen omdat deze voor buikpijn of misselijkheid kunnen zorgen. gebruikt dus geen blender of staafmixer.
Meet de hoeveelheid sap nauwkeurig af.

3. Ethanol toevoegen

Doel: 25% ethanol in het eindproduct.
Rekenvoorbeeld: stel je hebt 100 ml vlierbessensap.
- Benodigde hoeveelheid 96% ethanol =(0,25 × 100) ÷ 0,96 = ca. 26 ml.
- Eindvolume: ca. 126 ml succus.

4. Vermengen

Meng het sap en de afgemeten ethanol grondig.
Giet over in een donkere glazen fles.
Label met plant, deel, ethanolpercentage, datum (bijvoorbeeld: Sambucus nigra fructus succus 25% EtOH, september 2025).

5. Bewaren

Bewaar koel en donker.
Goed afgesloten blijft een succus meestal 1–2 jaar stabiel.

Gebruik

Een vlierbessen succus kan worden ingezet:

ter ondersteuning van het immuunsysteem bij verkoudheid en griep,
als antioxidatief tonicum,
of als basis voor siropen en elixers.

De dosering is afhankelijk van de context en traditie: doorgaans 1–3 theelepels per dag, eventueel verdund in water of thee.

Belangrijke opmerkingen

Rauwe vlierbessen bevatten geringe hoeveelheden cyanogene glycosiden, die bij verhitting grotendeels verdwijnen. In een succus worden kleine resthoeveelheden door de ethanol gestabiliseerd en zijn doorgaans niet problematisch bij normaal gebruik.
Gebruik altijd zorgvuldig geselecteerde rijpe bessen en verwijder stelen en blad.
Voor therapeutische toepassing: raadpleeg vakliteratuur of een gekwalificeerde fytotherapeut.

Een succus van vlierbessen is een eenvoudige, maar krachtige manier om de verse oogst te bewaren en de geneeskracht te vangen in vloeibare vorm. Deze bereiding combineert traditie met praktische houdbaarheid en geeft je een waardevol middel voor in de winterapotheek.

Het maken van een vlierbessen succus is slechts één voorbeeld van de vele manieren waarop je de kracht van planten kunt bewaren en benutten. In de Opleiding Herborist & Fytotherapie van Eleoflora leer je nog veel meer bereidingen kennen – van tincturen, oliemaceraten en hydrolaten tot siropen en elixers – én hoe je ze verantwoord en praktisch kunt toepassen in de kruidengeneeskunde.

Ben je nieuwsgierig geworden? Ontdek de opleiding en laat je inspireren door de rijkdom van de plantenwereld.